Заманча алымнар, технологияләр
Сайтта урнаштырылган материалларны кулланган очракта, авторны күрсәтү һәм сайтка сылтама кую мәҗбүри.
Беләм Белергә телим Белдем алымы
Тәнкыйди фикерләүне үстерү технологиясе
Тәнкыйди фикерләүне үстерү технологиясендә дәрес структурасы
ТРКМ как средство формирования УУД
Использование ТРКМ на уроках татарского языка
Критик фикерләүнең технологиясенең төрле алымнарф белән таныштым. Эшлэгэн укытучыга бер дигэн алымнар. Системалы эшчэнлек өчен бөтенесе дә туры килә. Тик миңа Диаманта алымы белэн Синквейн алымы икесе дә бер төрле кебек тоелды. Аермасын аңлата алмассызмы?
Рәхмәт, Рәшидә ханым!
Синквейн бишьюллык, ә Диаманта җиде юллык ришмалашмаган шигъри әсәрләр. Синквейнның беренче юлы 1 исемнән, 2 нче юлы ике сыйфаттан, 3 нче юлы өч фигыльдән, 4 нче юлы дүрт сүздән торган җөмләдән һәм 5 нче юлы темага ассоциатив булган бер сүздән тора. Диаманта да 4 нче юлга кадәр нәкъ шулай языла. Ләкин 5 нче юлы темага капма-каршы булган өч фигыль, 6 нчы юлы капма-каршы булган ике сыйфат, 7 нче юлы Диамантаның темасына капма-каршы булган бер исемнән тора. Диамантаны икенче төрле «икеләтелгән» Синквейн да дип йөртәләр. Диаманта алымы ярдәмендә ике төшенчә арасындагы охшаш һәм аермалы якларны билгеләргә мөмкин.
Бик кызыксынып, барлык алымнар белән танышып чыктым. Миңа бигрәк тә «Интеллектуаль карта» алымы ошады. Бик кызыклы.
Интеллектуаль карта –татар теле һәм әдәбияты дәресләрендә укучыларның фикерләү процессын күзәтү мөмкинлеген бирүче һәм мәгълүмати компетентлыкны тәэмин итүче инновацион алым. Алымның өстенлекле яклары:
— Өйрәнелүче объектны модельләштерү укучыларның когнитив фикерләвендә һәм мәгълүматны нәтиҗәле эшкәртә белүендә килеп туган бик күп проблемаларны чишәргә мөмкинлек бирә.
— Укучы шәхесен тирән өйрәнергә ярдәм итә;
— гомумуку күнекмәләрен формалаштыра;
— проблемадан чыгу юлын табарга өйрәтә;
— танып белү эшчәнлеген тизләтә;
— хәтернең барлык төрләрен яхшырта; креатив фикерләүне үстерә һ.б.
Мине бигрэк тэ «Шакмак» алымы ошады. Шулай да мисаллар китерсэгез, мин бик шат булыр идем.
Гөлназ ханым! «Шакмак» алымы турында тулырак мастер-класслар бүлегендә «Шакмак» һәм «Кубик» алымнары дигән мастер-классларның эшкәртмәләре белән таныша аласыз. Анда мисаллар тулырак бирелгән.
Гөлназ ханым!
Рус төркемнәрендә “Шакмак” алымын лексик материалны сөйләмдә куллануны ныгыту, камилләштерү дәресләрендә үткәрергә була.
Р. З. Хәйдәрованың 3 сыйныф “Күңелле татар теле” дәреслегендәге “Белем бәйрәме” бүлегендәге бирелгән шакмаклы дәфтәр сүзтезмәсен карап үтик.
Шакмаклы дәфтәр.
Тасвирла: шакмаклы дәфтәр 12 битле. Кәгазь. Яшел тышлы.
Ассоцияция китер: квадрат. (математика)
Куллан: Минем алты шакмаклы дәфтәрем бар.
Чагыштыр: Шакмаклы дәфтәргә саннар языла, математика дәресендә кулланыла. Сызыклы дәфтәргә сүзләр, җөмләләр языла, татар теле, рус теле дәресләрендә кулланыла.
Иҗат ит: Диалог: “Кибеттә”
— Исәнмесез, апа!
— Исәнмесез!
— Сезнең шакмаклы дәфтәрләрегез бармы?
— Әйе, бар. Сиңа ничә шакмаклы дәфтәр кирәк?
— Миңа 10 шакмаклы дәфтәр кирәк. Ничә сум тора?
— Бер шакмаклы дәфтәр 5 сум тора.
— Рәхмәт, апа! Сау булыгыз!
— Сау булыгыз! Тагын кил.
Бәя бир: Кибеттә шакмаклы дәфтәр сатып ала белү өчен кирәк.
“Шакмак” алымын дәресләрдә төрле вариантларда кулланырга була, ул универсаль.
Алена ханым, жавабыгыз очен зур рэхмэт!
Алена Петровна, мин дә тәнкыйди фикерләүне үстерү технологиясе белән кызыксына башладым. ФДББС буенча без укучыларыбызны төркемнәрдә эшләргә өйрәтергә тиешбез. ТФТсенең төркемдә эшләргә өйрәтә торган нинди алымнары бар?
Гөлгенә ханым, ТФТсенең төркемнәрдә эшләргә өйрәтә торган Зиг-заг, Рафт-технология, Түгәрәк буенча хат язу һ.б. алымнары бар. Бу технология “киртәләрсез” аралашуга корылган. Әлеге укыту технологиясе укучыларны шәхес итеп үстерүгә, аларны коллектив эчендә тәрбияләүгә басым ясый.
Җавабыгыз өчен рәхмәт, Алена Петровна! ТФТ тагын тулырак өйрәнермен.
Татар төркемнәрендә әдәбият дәресләрендә образларга характеристика бирер өчен ТФТсенең нинди алымнарын тәкъдим итәрсез?
Алсу ханым, образларга характеристика бирер өчен ТФТсенең «Синквейн» алымы бик уңышлы. Әгәр бала образга синквейн төзи ала икән, димәк ул образ турында сочинение дә яза ала дигән сүз. Шулай ук «Диаманта» алымы ярдәмендә берьюлы ике образга характеристика бирергә була. Мәсәлән, «Алмачуар» хикәясендәге Закир белән «Нәҗип» хикәясендәге Нәҗип образларын тикшерергә була.
ТФТсенең «Алты эшләпә»алымы ярдәмендә образны 6 яктан: уңай, тискәре якларын һ.б. тикшерергә мөмкин.
Aлена ханым! Критик фикерләү технологиясенең барлык алымнары белән дә танышып чыктым. Бик кызыклы! Рәхмәт сезгә!
Файдалы рубрикагыз өчен рәхмәт!