Морфология

МОРФОЛОГИЯ

 

Сүз төркемнәре

Мөстәкыйль сүз төркемнәре Ярдәмлек сүз төркемнәре

(бәйләгечләр)

Модаль сүз төркемнәре
исем сыйфат сан алмашлык фигыль рәвеш аваз ияртемнәре бәйлек теркәгеч ымлык кисәкчә модаль сүзләр
                       

 

 

ИСЕМ

Исемнең күплек саны

 

Сузык , тартык авазлардан соң Борын авазларыннан соң
калын вариант нечкә вариант калын вариант нечкә вариант
бала-лар

абый-лар

китап-лар

каз-лар

малай-лар

кар-лар

агач-лар

кул-лар

алма-лар

карандаш-лар

сыйфат-лар

Марат-лар

әни-ләр

сөлге-ләр

дәфтәр-ләр

сүз-ләр

кибет-ләр

күл-ләр

бәбкә-ләр

көзге-ләр

хәреф-ләр

мәктәп-ләр

күз-ләр

көрәк-ләр

урам-нар

урман-нар

толым-нар

моң-нар

таң-нар

каен-нар

борын-нар

тун-нар

шалкан-нар

болын-нар

колын-нар

сан-нар

үлән-нәр

келәм-нәр

чирәм-нәр

миң-нәр

ирен-нәр

Рөстәм-нәр

бәйрәм-нәр

исем-нәр

җиң-нәр

килен-нәр

көн-нәр

идән-нәр

 

Тартым кушымчалары

 

Зат Берлек сан Күплек сан
I

II

III

-ым/-ем, -м

-ың/-ең, -ң

-ы/-е, -сы/-се

-быз/-без, -ыбыз/-ебез

-гыз/-гез, -ыгыз/-егез

-лары/-ләре, -нары/-нәре

 

 

 

 

 

Исемнәрнең тартым белән төрләнүе

 

Берлек сан
Сан Зат Сузыклардан соң Тартыклардан соң
Калын вариант Нечкә вариант Калын вариант Нечкә вариант
берлек I

II

III

Алма-м

Алма-ң

Алма-сы

Бәрәңге-м

Бәрәңге-ң

Бәрәңге-се

Ат-ым

Ат-ың

Ат-ы

Дәфтәр-ем

Дәфтәр-ең

Дәфтәр-е

күплек I

II

III

Алма-быз

Алма-гыз

Алма-лары

Бәрәңге-без

Бәрәңге-гез

Бәрәңге-ләре

Ат-ыбыз

Ат-ыгыз

Ат-лары

Дәфтәр-ебез

Дәфтәр-егез

Дәфтәр-ләре

Күплек сан
берлек I

II

III

Алма-лар-ым

Алма-лар-ың

Алма-лар-ы

Бәрәңге-ләрем

Бәрәңге-ләр-ң

Бәрәңге-ләр-е

Ат-лар-ым

Ат-лар-ың

Ат-лар-ы

Дәфтәр-ләр-ем

Дәфтәр-ләр-ең

Дәфтәр-ләр-е

күплек I

II

III

Алма-лар-ыбыз

Алма-лар-ыгыз

Алма-лары

Бәрәңге-ләр-ебез

Бәрәңге-ләр-егез

Бәрәңге-ләре

Ат-лар-ыбыз

Ат-лар-ыгыз

Ат-лары

Дәфтәр-ләр-ебез

Дәфтәр-ләр-егез

Дәфтәр-ләре

 

Туп, калак, үрдәк кебек сүзләрнең тартым белән төрләнүе

Берлек сан
Сан Зат Сузыклардан соң Тартыклардан соң
Калын вариант Нечкә вариант Калын вариант Нечкә вариант
берлек I

II

III

ту(п)б-ым

ту(п)б-ың

ту(п)б-ы

чү(п)б-ем

чү(п)б-ең

чү(п)б-е

кала(к)г-ым

кала(к)г-ың

кала(к)г-ы

үрдә(к)г-ем

үрдә(к)г—ең

үрдә(к)г-е

күплек I

II

III

ту(п)б-ыбыз

ту(п)б-ыгыз

туп-лары

чү(п)б-ебез

чү(п)б-егез

чү(п)б-ләре

кала(к)г-ыбыз

кала(к)г-ыгыз

калак-лары

үрдә(к)г-ебез

үрдә(к)г-егез

үрдәк-ләре

Күплек сан
берлек I

II

III

туп-лар-ым

туп-лар-ың

туп-лар-ы

чүп-ләр-ем

чүп-ләр-ң

чүп-ләр-е

калак-лар-ым

калак-лар-ың

калак-лар-ы

үрдәк-ләр-ем

үрдәк-ләр-ең

үрдәк-ләр-е

күплек I

II

III

туп-лар-ыбыз

туп-лар-ыгыз

туп-лары

чүп-ләр-ебез

чүп-ләр-егез

чүп-ләре

калак-лар-ыбыз

калак-лар-ыгыз

калак-лары

үрдәк-ләр-ебез

үрдәк-ләр-егез

үрдәк-ләре

Бияләй, ай кебек сүзләрнең тартым белән төрләнүе

Сан зат Нечкә вариант калын вариант
берлек I

II

III

Биялә(й)-ем

Биялә(й)-ең

Биялә(й)-е

А(й)-ым

А(й)-ың

А(й)-ы

күплек I

II

III

Биялә(й)-ебез

Биялә(й)-егез

Бияләй-ләре

А(й)-ыбыз

А(й)-ыгыз

Ай-лары

 

 

Тау, үлчәү кебек сүзләрнең тартым белән төрләнүе

Сан зат Нечкә вариант калын вариант
берлек I

II

III

үлчә(ү)-вем

үлчә(ү)-вең

үлчә(ү)-ве

та(у)-вым

та(у)-вың

та(у)-вы

күплек I

II

III

үлчә(ү)-вебез

үлчә(ү)-вегез

үлчәү-ләре

та(у)-выбыз

та(у)-выгыз

тау-лары

 

Килешләр

Килешләр кушымчалар
Баш килеш

Иялек килеше

Юнәлеш килеше

Төшем килеше

Чыгыш килеше

Урын-вакыт килеше

-ның/-нең

-га/-гә, -ка/-кә

-ны/-не

-дан/дән, -тан/-тән, -нан/-нән

-да/-дә, -та/-тә

 

Тартым кушымчалы исемнәрнең килеш белән төрләнүе

килеш I һәм II зат кушымчалы исемнәр III зат кушымчалы исемнәр
Баш

Иялек

Юнәлеш

Төшем килеше

Чыгыш килеше

Урын-вакыт килеше

-ның/-нең

-а/-ә

-ны/-не

-нан/-нән

-да/-дә

-ның/-нең

-(н)а/-(н)ә

-(н)нан/-(н)нән

-(н)да/-(н)дә

 

 

Исемнәрнең килеш белән төрләнеше

 

Берлек сан
килеш Сузык авазлардан соң Тартык авазлардан соң
  Калын

вариант

Нечкә

вариант

Яңгырау тартыклардан

һәм [р], [л], [й], [w]

авазларыннан соң

Саңгырау

тартыклардан соң

Борын авазларыннан соң
      калын

вариант

нечкә вариант калын

вариант

нечкә вариант калын

вариант

нечкә вариант
Баш

Иялек

Юнәлеш

Төшем

Чыгыш

Урын-вакыт

алма

алма-ның

алма-га

алма-ны

алма-дан

алма-да

 

көймә

көймә-нең

көймә-гә

көймә-не

көймә-дән

көймә-дә

кул

кул-ның

кул-га

кул-ны

кул-дан

кул-да

күз

күз-нең

күз-гә

күз-не

күз-дән

күз-дә

баш

баш-ның

баш-ка

баш-ны

баш-тан

баш-та

эт

эт-нең

эт-кә

эт-не

эт-тән

эт-тә

таң

таң-ның

таң-га

таң-ны

таң-нан

таң-да

тән

тән-нең

тән-гә

тән-не

тән-нән

тән-дә

Күплек сан
Баш

Иялек

 

Юнәлеш

 

Төшем

 

Чыгыш

 

Урын-вакыт

алма-лар

алма-лар-ның

алма-лар-га

алма-лар-ны

алма-лар-дан

алма-лар-да

көймә-ләр

көймә-ләр-нең

көймә-ләр-гә

көймә-ләр-не

көймә-ләр-дән

көймә-ләр-дә

кул-лар

кул-лар-ның

кул-лар-га

 

кул-лар-ны

 

кул-лар-дан

 

кул-лар-да

күз-ләр

күз-ләр-нең

 

күз-ләр-гә

 

күз-ләр-не

 

күз-ләр-дән

 

күз-ләр-дә

 

баш-лар

баш-лар-ның

баш-лар-га

 

баш-лар-ны

 

баш-лар-дан

баш-лар-да

эт-ләр

эт-ләр-нең

 

эт-ләр-гә

 

эт-ләр-не

 

эт-ләр-дән

 

эт-ләр-дә

таң-нар

таң-нар-ның

таң-нар-га

 

таң-нар-ны

 

таң-нар-дан

 

таң-нар-да

тән-нәр

тән-нәр-нең

 

тән-нәр-гә

 

тән-нәр-не

 

тән-нәр-дән

 

тән-нәр-дә

 

 

Оставить комментарий